Phương pháp học tập tích cực là một cách tiếp cận giáo dục đang được sử dụng rộng rãi trong giáo dục hiện đại. Phương pháp này khuyến khích các em học sinh hoạt động tích cực trong quá trình học tập. Bằng cách này, các em có thể học tập một cách hiệu quả hơn và giữ được thông tin lâu hơn. Cùng tham khảo bài viết sau đây để tìm hiểu thêm về phương pháp học tập tích cực là như thế nào nhé!
Ngoài ra, quý phụ huynh và các em học sinh có thể đặt lịch tham quan trường Quốc Tế Saigon Pearl ngay để có cơ hội trải nghiệm một ngày học tập tại ISSP:
THAM QUAN TRƯỜNG ISSP
Phương pháp học tập tích cực là gì?
Phương pháp học tập tích cực là một phương pháp giáo dục mới, nhằm khuyến khích các em học sinh tham gia tích cực trong quá trình học tập. Khác với việc chỉ học thuộc lòng và nhận thông tin một cách thụ động, phương pháp này khuyến khích các em học tập một cách chủ động thông qua các kỹ thuật như tư duy phản biện, học tập bạn bè và phản hồi lẫn nhau. Nếu áp dụng phương pháp này một cách đúng đắn, các em có thể rèn luyện sự tự tin và giúp trẻ tiến bộ hơn trong học tập và đạt được thành công trong cuộc sống.
Bạn đang xem: Đặc điểm của phương pháp học tập tích cực
Những ưu điểm của phương pháp học tập tích cực
Đối với học sinh
Phương pháp học tập tích cực có nhiều ưu điểm đáng kể như sau:
Tăng cường sự tự tin và động lực của trẻ, giúp cho các em tiến bộ và đạt được thành công trong cuộc sống.Đối với giáo viên
Phương pháp học tập tích cực không chỉ mang lại nhiều lợi ích cho các em học sinh mà còn cho cả giáo viên. Một trong những ưu điểm đáng kể của phương pháp này đối với giáo viên là giúp họ trở thành người hướng dẫn và động viên các em học sinh, thay vì chỉ đơn thuần là người truyền đạt kiến thức. Bằng cách khuyến khích trẻ tham gia tích cực trong quá trình học tập, giáo viên có thể tạo ra một môi trường học tập tích cực, khuyến khích sự sáng tạo và tư duy độc lập của các em.
Đồng thời, phương pháp học tập tích cực cũng giúp giáo viên có thể áp dụng nhiều kỹ thuật giảng dạy khác nhau để hỗ trợ trẻ trong quá trình học tập, như tư vấn, phản hồi lẫn nhau và đánh giá định kỳ để theo dõi tiến trình của học sinh. Bên cạnh đó, phương pháp này còn giúp giáo viên tăng cường sự kết nối và tương tác với trẻ, giúp tạo ra một môi trường học tập tích cực và đầy cảm hứng.
Top phương pháp học tập tích cực phổ biến nhất hiện nay
Phương pháp vấn đáp
Một trong những phương pháp học tập tích cực, phương pháp vấn đáp lúc giảng dạy đòi hỏi các em học sinh phải tham gia tích cực trong quá trình rèn luyện bằng cách đặt câu hỏi và trả lời các câu hỏi của giáo viên hoặc của nhau. Thông thường, phương pháp này được sử dụng trong các buổi học tập chủ đề, như đọc hiểu hoặc bài thuyết trình nhằm khuyến khích trẻ phát triển kỹ năng tư duy phản biện, kỹ năng lắng nghe và kỹ năng trao đổi. Ngoài ra, còn giúp giáo viên đánh giá được tiến trình học tập của học sinh và cung cấp phản hồi để giúp họ tiến bộ trong học tập.
Phương pháp dạy học tích cực – đặt và giải quyết vấn đề
Phương pháp dạy học tích cực – đặt và giải quyết vấn đề là một phương pháp giảng dạy đòi hỏi các em học sinh phải chủ động tham gia trong việc đặt câu hỏi, giải quyết vấn đề và tìm kiếm các giải pháp trong quá trình học tập. Không chỉ truyền đạt kiến thức, phương pháp này còn tập trung vào việc trang bị cho các em học sinh những kỹ năng tư duy, phân tích, khả năng giải quyết vấn đề và phát triển sự sáng tạo. Đồng thời, phương pháp dạy học tích cực – đặt và giải quyết vấn đề còn giúp các em học sinh cảm thấy tự tin hơn trong việc giải quyết các vấn đề và tìm kiếm giải pháp, góp phần nâng cao khả năng giải quyết vấn đề của trẻ trong cuộc sống.
Phương pháp hoạt động nhóm
Một trong những cách học tập hiệu quả và vui nhộn cho trẻ mầm non là chơi và học cùng nhau. Thông qua các hoạt động chơi nhóm, các bé có thể tương tác, chia sẻ kiến thức và học hỏi lẫn nhau. Những hoạt động này cũng giúp trẻ phát triển các kỹ năng quan trọng như kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, phân chia công việc và tư duy logic. Ví dụ, trong một hoạt động xếp hình, các bé có thể cùng nhau tìm cách ghép các mảnh với nhau để tạo thành một hình ảnh hoàn chỉnh. Bên cạnh đó, hoạt động tô màu hoặc xây dựng đồ chơi cũng là những cách thú vị để trẻ có thể học tập và vui chơi cùng nhau. Những hoạt động như vậy sẽ giúp trẻ phát triển sự tự tin, tính kiên nhẫn, sự sáng tạo và tinh thần hợp tác trong lớp học.
Phương pháp dạy học theo dự án
Phương pháp dạy học theo dự án giảng dạy tập trung vào việc xây dựng kế hoạch, thực hiện và đánh giá một dự án cụ thể trong một khoảng thời gian nhất định. Phương pháp này giúp các em học sinh tập trung vào việc áp dụng kiến thức đã học để giải quyết một vấn đề cụ thể hoặc tạo ra một sản phẩm hoàn chỉnh và đánh giá mức độ thành công của dự án. Ngoài ra, nó còn giúp các em học sinh phát triển khả năng lãnh đạo và quản lý thời gian.
Cách giảng dạy – đóng vai
Phương pháp đóng vai là một cách giảng dạy thú vị, trong đó các bạn nhỏ sẽ được yêu cầu đóng vai là một nhân vật hoặc một vai trò cụ thể trong một tình huống giả định. Khi tham gia vào phương pháp này, các em sẽ phát triển kỹ năng giao tiếp và học cách phân tích và giải quyết vấn đề. Ngoài ra, phương pháp học tập này cũng giúp các em tăng cường khả năng suy luận và sáng tạo, học tập một cách sâu sắc và hiệu quả hơn. Ví dụ như khi các em đóng vai là một nhân vật trong truyện cổ tích, các em có thể học được cách giải quyết vấn đề và lựa chọn quyết định tốt nhất trong tình huống giả định.
Phương pháp khám phá – WEBQUEST
Phương pháp học tập tích cực tiếp theo chính là khám phá – WEBQUEST là một phương pháp giảng dạy được thiết kế để khuyến khích các em học sinh tìm hiểu và khám phá kiến thức thông qua Internet. Phương pháp này yêu cầu trẻ tham gia vào các nhiệm vụ hoặc câu hỏi được đưa ra bởi giáo viên thông qua một trang web đặc biệt được thiết kế cho nhiệm vụ đó. Các em học sinh sẽ thực hiện các hoạt động tìm kiếm thông tin, phân tích và đánh giá nội dung, sau đó trình bày kết quả bằng cách tạo ra các sản phẩm, báo cáo hoặc thuyết trình.
Kỹ năng thuyết trình
Kỹ năng thuyết trình là một kỹ năng quan trọng trong nhiều lĩnh vực, từ giáo dục đến kinh doanh. Nó bao gồm khả năng trình bày một chủ đề một cách rõ ràng, dễ hiểu và thuyết phục trước một nhóm người. Bố mẹ có thể sử dụng các hình ảnh và đồ chơi để giúp trẻ học tập và nói chuyện trước đám đông một cách tốt nhất.
Kỹ thuật dạy học tích cực – Sơ đồ tư duy
Phương pháp sơ đồ tư duy là một phương pháp học tập tích cực giúp các em học sinh hình dung và tổ chức thông tin một cách trực quan và logic. Đây là một công cụ hữu ích để giúp cho các em tổ chức ý tưởng, phân tích vấn đề, lập kế hoạch và đưa ra quyết định. Bên cạnh đó, phương pháp sơ đồ tư duy cũng giúp các em học sinh phát triển kỹ năng ghi chú, đọc hiểu và tổng hợp thông tin một cách hiệu quả.
Phương pháp này đã chứng minh tính ưu việt của nó và đặc biệt được yêu thích bởi cả thầy và trò.
Phương pháp dạy học tích cực là gì?
Phương pháp dạy học (PPDH) là cách thức giáo viên truyền đạt kiến thức và cảm hứng học tập cho học sinh.
Như các thầy cô biết, phương pháp dạy học có 3 bình diện vĩ mô, trung gian và vi mô tương ứng là:
Quan điểm về phương pháp dạy học - QĐDHHình thức của phương pháp dạy học (chính là cách thức giảng dạy) - HTDHKỹ thuật dạy học - KTDH.Tóm lại, QĐDH là khái niệm rộng, định hướng cho việc lựa chọn các HTDH cụ thể. và các HTDH khác nhau sẽ cần những KTDH khác nhau.
Vậy Phương pháp dạy học tích cực là gì?
Phương pháp dạy học tích cực là cách gọi tắt của các phương pháp dạy học theo quan điểm rằng: "Dạy học phải phát huy tinh thần học tập tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh".
PPDH tích cực hướng tới nhiều hoạt động khác nhau trong học tập, tích cực hóa hoạt động của người học.
Chú ý là phương pháp này tập trung vào phát huy tính tích cực của người học chứ không phải người dạy thông qua các kỹ thuật dạy học tích cực.
Tuy nhiên, để dạy học theo phương pháp tích cực thì thầy giáo phải nỗ lực nhiều so với dạy theo phương pháp thụ động. Thầy cô giáo cần phải có bản lĩnh, chuyên môn tốt và cả sự nhiệt thành, hoạt động hết công suất trong quá trình giảng dạy.
2. Ý nghĩa của phương pháp dạy học tích cực
Nói đến phương pháp dạy học tích cực chính là nói đến cách dạy học mà ở đó, giáo viên là người đưa ra những gợi mở cho một vấn đề và cùng học sinh bàn luận, tìm ra mấu chốt vấn đề cũng như những vấn đề liên quan. Phương pháp này lấy sự chủ động tìm tòi, sáng tạo, tư duy của học sinh làm nền tảng, giáo viên, gia sư chỉ là người dẫn dắt và gợi mở vấn đề.
Cụ thể, lợi ích mà phương pháp dạy học tích cực mang lại cho học sinh là:
Phát triển kỹ năng hợp tác, làm việc nhómHọc sinh được rèn luyện kỹ năng này một cách thường xuyên. Chúng thấy được sức mạnh của làm việc tập thể và các khó khăn cần khắc phục.
Tăng mức độ tương tácNhiều hoạt động đồng nghĩa với tăng mức độ tương tác, lớp học sẽ sôi động và đầy hứng khởi.
Cải thiện tư duy phản biệnKhi học sinh trở thành tâm điểm, thì việc tiếp thu kiến thức thụ động không còn nữa.
Khả năng ghi nhớ và tiếp thu kiến thứcHọc sinh, sinh viên nhớ khoảng 10% những gì họ đọc, 20% những gì họ nghe, nhưng 90% những gì họ làm.
Trái ngược với các giảng đường, nơi thường có màn hình hiển thị mà sinh viên không thể sử dụng và hệ thống âm thanh chỉ thu được giọng nói của người thuyết trình, nhiều lớp học tích cực chứa đầy các công cụ và hệ thống lấy sinh viên làm trung tâm.
Khơi nguồn tư duy sáng tạoSáng tạo là một trong những kỹ năng khó dạy nhất khi sử dụng các phương pháp truyền thống. Học tập tích cực giúp học sinh hiểu rằng sự sáng tạo nó ắt phát triển bằng sự nỗ lực và làm việc chăm chỉ.
Rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề thực tếKhả năng giải quyết các vấn đề phức tạp trở thành kỹ năng quan trọng nhất cần thiết cho các công việc trong tương lai. Học sinh trong các lớp học tích cực hiểu rằng không ai có tất cả các câu trả lời, vì vậy họ phải tìm ra câu trả lời.
Xem thêm: Những Cách Học Tiếng Trung Sai Phương Pháp Học Tiếng Trung Hiệu Quả Bất Ngờ
3. Các phương pháp dạy học tích cực khác nhau
3.1 Phương pháp dạy học nhóm
Đây là một trong số phương pháp dạy học tích cực được đánh giá cao hiện nay, bởi nếu giáo viên có thể tổ chức tốt sẽ góp phần thúc đẩy giúp các em học sinh phát huy tính tích cực của bản thân. Đồng thời phát triển khả năng làm việc nhóm, trách nhiệm và khả năng giao tiếp của các em.
Quy trình thực hiện:
Cả lớp làm việc:Giới thiệu về chủ đề.Xác định nhiệm vụ chung cho các nhóm.Tạo nhóm.Làm việc nhóm:Chọn chỗ cùng làm việc.Lập kế hoạch về việc cần làm.Đề ra các quy tắc làm việc chung.Giải quyết nhiệm vụ được giao.Chuẩn bị để báo cáo kết quả.Cả lớp làm việc:Các nhóm lần lượt trình bày kết quả.Đánh giá kết quả.Kỹ thuật chia nhóm:
Dựa vào số thứ tự điểm danh, dựa vào màu sắc, các mùa hoặc các loài hoa. Điều kiện chung nhóm là chung một số, một màu, một mùa hoặc một loài hoa.Dựa theo hình ghép: Giáo viên cắt một bức hình thành nhiều mảnh, để cho học sinh bốc ngẫu nhiên (Số bức hình tương ứng với số nhóm cần chia). Điều kiện chung nhóm là các em học sinh có mảnh ghép để cùng tạo thành 1 hình.Dựa theo sở thích: Những em học sinh có cùng sở thích sẽ tự động tạo thành 1 nhóm.Dựa theo tháng sinh: Điều kiện chung nhóm là có cùng tháng sinh với nhau.
Phương pháp học nhóm giúp phát huy khả năng giao tiếp và tính chịu trách nhiệm của học sinh
3.2 Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình
Cũng là một trong các phương pháp dạy học được áp dụng phổ biến hiện nay. Với phương pháp này, giáo viên sẽ kể một câu chuyện có thật hoặc câu chuyện được viết dựa theo các tình huống xảy ra thực trong cuộc sống nhằm chứng minh cho một vấn đề nào đó. Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình có thể được thực hiện bằng văn bản, đoạn ghi âm hoặc video.
Quy trình thực hiện:
Học sinh sẽ cùng đọc hoặc nghe, xem về một trường hợp điển hình nào đó.Suy ngẫm về trường hợp điển hình.Tiến hành thảo luận dựa theo sự hướng dẫn của giáo viên.3.3 Phương pháp giải quyết vấn đề
Nằm trong số các phương pháp dạy học mới nhằm kích thích tính tự lực và chủ động giải quyết vấn đề của học sinh. Với phương pháp này, giáo viên sẽ đưa ra các vấn đề nhận thức mà ở đó có sự mâu thuẫn giữa những cái đã biết và chưa biết, và hướng học sinh tìm cách giải quyết.
Quy trình thực hiện:
Xác định vấn đề, tình huống cần giải quyết.Tìm kiếm các thông tin có liên quan đến vấn đề, tình huống.Liệt kê các biện pháp để giải quyết vấn đề.Phân tích và đánh giá về kết quả của các biện pháp.So sánh kết quả các biện pháp.Chọn biện pháp tối ưu nhất.Thực hiện theo biện pháp đã chọn.Rút kinh nghiệm khi giải quyết vấn đề, tình huống khác.
Engineering RAEng / Unsplash
Phương pháp giải quyết vấn đề nhằm kích thích tính tự lực của học sinh khi giải quyết vấn đề
3.4 Phương pháp đóng vai
Nếu nhắc đến một số phương pháp dạy học tích cực thiên về thực hành, thì phương pháp đóng vai luôn được nhiều giáo viên áp dụng. Khi sử dụng phương pháp đóng vai, giáo viên sẽ để học sinh thực hành, diễn thử một số cách ứng xử liên quan đến một tình huống nào đó. Tuy nhiên việc diễn thử chỉ là một phần, điều quan trọng nhất vẫn là thảo luận của học sinh sau khi thực hành thử.
Quy trình thực hiện:
Giáo viên đưa ra chủ đề, phân nhóm, đưa tình huống và yêu cầu phân vai cho từng nhóm. Bao gồm thời gian chuẩn bị, thời gian diễn của mỗi nhóm.Các nhóm cùng nhau thảo luận.Lần lượt từng nhóm diễn đóng vai.Cả lớp thảo luận, đánh giá về cách diễn, cách ứng xử, ý nghĩa của các cách ứng xử.Giáo viên đưa ra kết luận, định hướng cho học sinh đâu là cách ứng xử tích cực với tình huống đã đưa ra.3.5 Phương pháp trò chơi
Là phương pháp dạy học mà giáo viên sẽ tổ chức cho các em học sinh tìm hiểu về một vấn đề nào đó thông qua chơi trò chơi. Và phương pháp này thuộc danh sách các phương pháp dạy học mớigiúp tăng sự kích thích, hứng thú tìm hiểu vấn đề của học sinh.
Quy trình thực hiện:
Giáo viên phổ biến về trò chơi bao gồm tên, nội dung và quy tắc chơi.Tiến hành chơi thử (nếu thấy cần thiết).Cho học sinh bắt đầu chơi trò chơi.Đánh giá khi trò chơi kết thúc.Cùng thảo luận về ý nghĩa của trò chơi.
Tìm hiểu về vấn đề nào đó thông qua việc chơi trò chơi
3.6 Dạy học theo dự án (Phương pháp dự án)
Là phương pháp dạy học mà học sinh cần phải thực hiện một nhiệm vụ học tập gắn liền với thực tiễn và có sự kết hợp giữa lý thuyết và thực hành. Nhiệm vụ học tập này đòi hỏi người học có tính tự lực cao, khi phải đảm nhiệm mọi công đoạn gồm lập kế hoạch, thực hiện dự án và đánh giá kết quả của dự án. Phương pháp này được dạy theo hình thức chia nhóm.
Quy trình thực hiện:
Bước 1: Lập kế hoạchXác định chủ đề.Xây dựng tiểu chủ đề.Lập kế hoạch về nhiệm vụ học tập.Bước 2: Thực hiện dự án
Tìm kiếm thông tin.Tiến hành điều tra.Thảo luận với các thành viên ở trong nhóm.Nhờ giáo viên hướng dẫn.Bước 3: Tổng hợp kết quả.Tổng hợp về các kết quả tìm được.Xây dựng về sản phẩm.Trình bày kết quả tìm được.Phản ánh lại kết quả của quá trình học tập.
3.7 Phương pháp Bàn tay nặn bột
Hiện nay có 1 số phương pháp dạy học tích cực dựa trên thí nghiệm, nghiên cứu, được áp dụng phổ biến cho môn học tự nhiên. Phương pháp bàn tay nặn bột là một trong số đó.
Với phương pháp dạy học này, kiến thức của học sinh sẽ được hình thành thông qua các thí nghiệm. Các em sẽ tự mình tìm tòi nghiên cứu để tìm ra câu trả lời cho những vấn đề được đặt ra ở trong cuộc sống bằng cách tiến hành các thí nghiệm, đọc, điều tra, nghiên cứu các tài liệu.
Phương pháp bàn tay nặn bột thích hợp áp dụng với môn học tự nhiên
Với những vấn đề khoa học được đưa ra, học sinh bắt đầu bằng cách đặt câu hỏi, giả thiết dựa theo hiểu biết ban đầu, sau đó tiến hành thực hiện thí nghiệm nghiên cứu, cùng nhau thảo luận để đưa ra kết quả. Đây được đánh giá là phương pháp dạy học tích cực giúp khơi gợi được sự tò mò và khám phá cho các em học sinh.
Quy trình 1 tiết dạy của phương pháp bàn tay nặn bột:
Bước 1: Nêu ra các tình huống có vấn đề và xác định được vấn đề cần phải giải quyết.Bước 2: Xây dựng các hoạt động nhằm giải quyết vấn đề.Bước 3: Củng cố và đề xuất các định hướng mở rộng.Quy trình của một thực nghiệm gồm:
Bước 1: Nêu ra tình huống có vấn đề cần giải quyết.Bước 2: Học sinh đưa ra các câu hỏi, giả thuyết, dự đoán về kết quả theo nhóm hoặc theo từng cá nhân.Bước 3: Làm thực nghiệm.Bước 4: So sánh kết quả đạt được với dự đoán ban đầu.Bước 5: Đưa ra kết luận.3.8 Phương pháp dạy theo góc
Là một phương pháp dạy học mới mà ở đó học sinh cần phải thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau, ở các vị trí cụ thể trong phạm vi lớp học, đáp ứng được nhiều phong cách học tập khác nhau.
Phương pháp dạy học theo góc sẽ giúp học sinh lựa chọn hoạt động cũng như phong cách học: Thực hành, khám phá, cơ hội để phát triển khả năng sáng tạo, cơ hội đọc, hiểu các nhiệm vụ do giáo viên đề xuất, cơ hội để mỗi cá nhân áp dụng, trải nghiệm.
Ví dụ khi có các chủ đề về môi trường hoặc giao thông, giáo viên có thể tổ chức các góc bao gồm: Viết, vẽ, đọc, xem video, thảo luận…
4. Các kỹ thuật dạy học tích cực thường được sử dụng
5. Vận dụng phương pháp dạy học tích cực
Cách tiến hành phương pháp dạy học tích cực
Những nguyên tắc, hay còn được gọi là đặc trưng cơ bản của phương pháp học tích cực chính là:
Dạy học thông qua hoạt động của học sinh là chủ yếuTức là trong tiết học, học sinh chính là đối tượng chính để khai phá kiến thức. Chính vì thế, giáo viên phải làm sao đó, với những cách thức gợi mở vấn đề ở một mức độ nhất định sẽ tác động đến tư duy của học sinh, khuyến khích học sinh tìm tòi và cùng bàn luận về vấn đề đó.
Chú trọng đến phương pháp tự họcNếu bạn chủ động áp dụng phương pháp dạy và học tích cực, bạn phải loại bỏ hoàn toàn suy nghĩ cầm tay chỉ việc, đọc – chép… như những cách thức giảng dạy thông thường khác.
Với phương pháp dạy học tích cực, giáo viên sẽ chú trọng cho học sinh cách thức rèn luyện và tự học, tự tìm ra phương pháp học tốt nhất để có thể tự nắm bắt kiến thức mới. Tất nhiên, kiến thức mới sẽ được giáo viên kiểm định và đảm bảo chắc chắn đấy là kiến thức chuẩn.
Ưu tiên phương pháp học nhóm, tập thểVới phương pháp học tích cực, giảng viên phải biết cách chia đội, nhóm và giúp các học sinh phối hợp cùng với nhau để tìm ra phương pháp học tốt nhất.
Chốt lại kiến thức họcCuối mỗi buổi học, giảng viên, gia sư sẽ cùng học sinh tổng hợp lại những kiến thức tìm hiểu được, đồng thời giải đáp những vấn đề học còn thắc mắc, cùng trao đổi và chốt lại kiến thức cho cả buổi học.
Lớp học trên website học onlineLớp học tương tác
Câu chuyện kinh doanh Giáo Dục 4.0
